Komentarz do księgi o przyczynach. Tomasz z Akwinu

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.I dlatego w ko�mentowanym fragmencie mówi się, że jest ona powiązanaz wiecznością niejako poniżej powiązana z nią właśnie,pod względem substancji, a dlatego poniżej , że uczestni�czy w wieczności w niższy sposób aniżeli inteligencja.Do�1 Por.Arystoteles, Fizyka, ks.VIII, rozdz.4; Tomasz z Akwinu, Komen�6tarz do Fizyki , ks.VIII, lekcja 7 i n.; Proklos, Elementy teologii, twierdzeniaXIV-XX.17 Por.Platon, Fajdros, (245 c-e).18 Por.Arystoteles, O duszy, ks.II, rozdz.4 (415 b 8-28).2.Wszelkie bytowanie wyższe.21wodzi tego autor dzięki temu, że dusza jest bardziej zdolnado ulegania oddziaływaniu [zewnętrznemu] niż inteligencja.Dusza natomiast przyjmuje oddziaływanie nie tylko przy�czyny pierwszej, tak jak inteligencja, ale przyjmuje takżeoddziaływanie samej inteligencji.O ile bowiem coś jestbardziej oddalone od czegoś pierwszego, co jest przyczynąwieczności, o tyle ułomniej uczestniczy w samej wieczności.A chociaż dusza dotyka najniższego stopnia wieczności, tojednak jest ponad czasem, tak jak przyczyna ponad czymś,co sprawiane; jest bowiem przyczyną czasu, o ile jest przy�czyną ruchu, z którego z kolei wynika czas.Mówi się tu jednak o duszy, którą filozofowie przypisująciału niebieskiemu i z tego powodu właśnie autor twierdzi,że jest ona na granicy wieczności niższej, a ponad czasem.Horyzont bowiem jest okręgiem ograniczającym zasięgwzroku.Jest także najniższą granicą wyższej półkuli, będączasadą tego, co niższe.Podobnie też [tak rozumiana] duszajest ostateczną granicą wieczności i zasadą czasu.Z twier�dzeniem tym zgadza się również Dionizy w X rozdzialeO imionach Bożych19, z tym wyjątkiem, że nie uznaje tego,że niebo posiada duszę, ponieważ nie uznaje tego wiara ka�tolicka.Twierdzi bowiem, że Bóg jest przed tym, co wieczne,oraz że według Pisma Zwiętego niektóre rzeczy są nazywa�ne czasowymi i wiecznymi, co jednak powinno być rozu�miane według sposobów [wysławiania się] przyjętych w Piś-Amie Zwiętym.Wszystkie bowiem rzeczy pośrednie znajdującesię między istniejącymi [istotnie] a uczynionymi, to znaczyrzeczy podlegające powstawaniu, są pod pewnym względemwieczne, a pod pewnym względem uczestniczą w czasie.1 Por.Pseudo-Dionizy Areopagita, O imionach Bożych, rozdz.X, � 3,9(PG 3, 937 C-940 A), Dionysiaca I, 492-493; Tomasz z Akwinu, Komentarzdo O imionach Bożych , rozdz.X, lekqa 3, 875 i n.Komentarz do Księgi o przyczynach 223Wszelka dusza szlachetna posiada trzy działania; gdyżz jej działań wypływa działanie ożywiające, intelektualnei boskie.Boskie działanie [duszy szlachetnej] polega na tym, że ono samoprzygotowuje naturę dzięki znajdującej się w nim sile, która pochodziod przyczyny pierwszej.Jej działanie intelektualne natomiast polega na tym, że sama znarzecz dzięki sile inteligencji, która się w niej znajduje.Z kolei działanie duchowe polega na tym, że dusza [szlachetna]porusza ciało pierwsze [tj.najwyższą sferę niebieską] i wszystkie ciałanaturalne [tj.podksiężycowe], ponieważ sama jest przyczyną ruchu ciałi przyczyną działania [całej] natury.Dusza wykonuje te działania tylko dlatego, że jest kopią siły wyższej.Jest tak dlatego, że przyczyna pierwsza stworzyła bytowanie duszy zapośrednictwem inteligencji i z tego względu dusza stała się czymś wyko�nującym działanie boskie.Po tym zaś jak przyczyna pierwsza stworzyła już bytowanie duszy,nadała jej taki status, że stanowi ona dla inteligencji podłoże, w którymmogłaby wykonywać swoje działania.Z tego też powodu dusza intelek�tualna wykonuje działanie intelektualne.A ponieważ dusza przyjmuje wpływ inteligencji, to została stworzo�na do niższego działania, dzięki któremu w swoim oddziaływaniu na coś,co znajduje się pod nią, znajduje się w tym czymś.Jest tak dlatego, żedusza oddziałuje na rzecz tylko przez ruch.Mianowicie to, co znajdujesię pod nią, przyjmuje jej oddziaływanie tylko o tyle, o ile ona samato coś poruszy.Dzięki tej właśnie przyczynie dokonuje się to, że duszaporusza ciała [naturalne]; specyfika duszy natomiast wyraża się w tym,że ożywia ciała, wówczas mianowicie, kiedy rozlewa na nie swoją siłęi wprost powoduje w nich właściwe [sobie] działania.Teraz więc jest oczywiste, że dusza [szlachetna] posiada trzy działa�nia, ponieważ posiada trzy siły, a mianowicie: siłę boską, siłę intelektual�ną oraz siłę jej istoty, o czym już mówiliśmy i co wykazaliśmy [ Pobierz całość w formacie PDF ]

ebook - pobieranie - do ÂściÂągnięcia - pdf - download

Podobne