[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Starożytniprzedstawiali Minosa jako mÄ…drego i dalekowzrocznego wÅ‚adcÄ™, budowniczego miasti paÅ‚aców, twórcÄ™ pierwszych praw pisanych.Mity mówiÄ…, że w królestwie Minosa pracowaÅ‚wielki artysta Dedal.PosiadaÅ‚ on umiejÄ™tność tworzenia rzeczy, które wyglÄ…daÅ‚y jak żywe.Narozkaz Minosa zbudowaÅ‚ w Knossos zadziwiajÄ…cÄ… budowlÄ™-labirynt, w którym przebywaÅ‚Minotaur (byk Minosa) - stwór o ludzkim ciele i gÅ‚owie byka.Potwór zamieszkiwaÅ‚ najdalsze, krÄ™te korytarze labiryntu i żywiÅ‚ siÄ™ ludzkim miÄ™sem.Aby tam siÄ™ dostać, trzeba byÅ‚o przebyć niezliczone i krÄ™te korytarze.CzÅ‚owiek, który wszedÅ‚w ten labirynt, albo ginÄ…Å‚ z gÅ‚odu i pragnienia, albo stawaÅ‚ siÄ™ ofiarÄ… potwora.Co dziewięć lat, mówi legenda, siedem najpiÄ™kniejszych dziewczÄ…t i siedmiunajdzielniejszych chÅ‚opców opuszczaÅ‚o rodzinne Ateny i udawaÅ‚o siÄ™ na KretÄ™, by posÅ‚użyćtam za ofiarÄ™ Minotaurowi.Dopiero Tezeusz wybawiÅ‚ Å›wiat od potwora.WydostaÅ‚ siÄ™z labiryntu z pomocÄ… kÅ‚Ä™bka nici ofiarowanych mu przez AriadnÄ™, piÄ™knÄ… córkÄ™ króla Minosa.Wiele piÄ™knych i poetyckich legend stworzyli Grecy o Krecie, jej mieszkaÅ„cach, jejskarbach.Czy to tylko mity?* Homer, Odyseja, przeÅ‚.J.Parandowski, Warszawa 1953** Na temat tej genealogii patrz R.Graves, Mity greckie, Warszawa 1967137Minęło nie jedno i nie dwa, lecz peÅ‚nych dwadzieÅ›cia stuleci i przekazy antykuprzestaÅ‚y być baÅ›niami.Na Krecie odkryto wspaniaÅ‚Ä… cywilizacjÄ™, kolebkÄ™ współczesnejkultury europejskiej.Rzymianie byli nauczycielami plemion koczowniczych, któreprzywÄ™drowaÅ‚y do Europy Zachodniej na poczÄ…tku naszej ery.Nauczycielami Rzymian byliEtruskowie i Grecy.Nauczycielami Greków byli mieszkaÅ„cy Krety.Znajdujemy na Krecie przedmioty sztuki, które posÅ‚użyÅ‚y za zródÅ‚o natchnieniaartystom Myken, Pylos, Tirynsu i innych miast Grecji Homera.To wÅ‚aÅ›nie tutaj swojemistrzostwo osiÄ…ga sztuka fresku.Na Krecie znajdujemy wspaniaÅ‚e malowidÅ‚a,przewyższajÄ…ce swym poziomem znakomite malarstwo kontynentalnej Grecji, któregoautorami byli, jak siÄ™ wydaje, artyÅ›ci kreteÅ„scy bÄ…dz ich uczniowie.Zdumieli siÄ™ archeologowie, odkrywajÄ…c w najstarszych miastach greckich wazymalowane w zupeÅ‚nie innym stylu niż klasyczne.Wazy kreteÅ„skie posÅ‚użyÅ‚y jako klucz dowyjaÅ›nienia tego stylu.Miniaturowe pieczÄ™cie kreteÅ„skie pozwoliÅ‚y zrozumieć niejasne dotÄ…dsceny, wystÄ™pujÄ…ce na pieczÄ™ciach, znalezionych w macierzystej Grecji.Warto tu dodać, żewÅ‚aÅ›nie te pieczÄ™cie staÅ‚y siÄ™ impulsem do odkrycia cywilizacji kreteÅ„skiej.PAAAC KRÓLA MINOSAW koÅ„cu ubiegÅ‚ego stulecia pewien podróżnik po powrocie z Grecji ofiarowaÅ‚Ashmolean Museum w Oksfordzie niewielkÄ… pieczęć z karneolu z dziwnym rysunkiem.PieczÄ™ciÄ… zainteresowaÅ‚ siÄ™ sir Artur Evans, kustosz muzeum.DÅ‚ugo Å‚amaÅ‚ gÅ‚owÄ™ nad jejpochodzeniem i do żadnego wniosku nie doszedÅ‚.Po kilku latach udaÅ‚o mu siÄ™ pojechać doAten i tam odkryÅ‚ jeszcze kilka innych pieczÄ™ci, podobnych bardzo do tej, jaka znajdowaÅ‚a siÄ™już w muzeum.PosiadaÅ‚y one formÄ™ owalu i widniaÅ‚y na nich znaki podobne do hieroglifów.Wszyscy wÅ‚aÅ›ciciele pieczÄ™ci twierdzili, iż przywieziono je z Krety.W ten sposóbposzukiwania sprowadziÅ‚y Evansa na KretÄ™, na której zebraÅ‚ mnóstwo przedmiotówpochodzÄ…cych z okresu królestwa Minosa, opiewanego przez Homera.Ale nade wszystkozaskoczyÅ‚ i zadziwiÅ‚ Evansa fakt, że starożytne gemmy i pieczÄ™cie, o które zabiegaÅ‚, sÅ‚użyÅ‚yteraz za ulubione ozdoby i amulety kreteÅ„skim wieÅ›niaczkom.Uczonemu udaÅ‚o siÄ™ bezspecjalnego trudu nabyć u goÅ›cinnych mieszkaÅ„ców wiÄ™kszÄ… liczbÄ™ tych pieczÄ™ci.W przypadkach, gdy posiadacze amuletów i ozdób nie chcieli rozstać siÄ™ ze swoimi skarbami,Evans kopiowaÅ‚ napisy.Już na zawsze zwiÄ…zaÅ‚ Evans swój los z KretÄ….W marcu 1900 r.udaÅ‚o mu siÄ™rozpocząć wykopaliska na terenie starej stolicy wyspy - w mieÅ›cie Knossos.Evans rozumiaÅ‚138doskonale, że wykopaliska przyniosÄ… znacznie wiÄ™cej niż przypadkowe znaleziska.Z tychpowodów zaczÄ…Å‚ kopać wÅ‚aÅ›nie w Knossos, w którym już Henryk Schliemann, odkrywcaTroi, rozpoczÄ…Å‚ na trzy lata przed Evansem prace rozpoznawcze.Metody Evansa różniÅ‚y siÄ™zasadniczo od metod Schliemanna: o ile Schliemann kopaÅ‚, jak popadÅ‚o, starajÄ…c siÄ™ zawszelkÄ… cenÄ™ zdobyć skarby legendarnych wÅ‚adców, to Evans, który wiele nauczyÅ‚ siÄ™w muzeum, prowadziÅ‚ prace nad wyraz ostrożnie, metodycznie, na podstawach naukowych;w przypadkach wydobycia zabytków uszkodzonych natychmiast je rekonstruowano.Evansowi dopisywaÅ‚o szczęście i odkopaÅ‚ paÅ‚ac - legendarny labirynt króla Minosa.Ruiny tej monumentalnej budowli, skÅ‚adajÄ…cej siÄ™ z kilku poziomów, nawet dzisiaj zaskakujÄ…majestatem swej architektury.PaÅ‚ac skÅ‚adaÅ‚ siÄ™ z wielkiej liczby pomieszczeÅ„, z którychwydostać siÄ™, nie znajÄ…c drogi, nie byÅ‚o Å‚atwo - stÄ…d i legenda o labiryncie jako wielkiejpuÅ‚apce.Do paÅ‚acu prowadzÄ… szerokie, kamienne schody.Ich boki zdobiÄ… kolumnyo oryginalnym ksztaÅ‚cie poszerzajÄ…ce siÄ™ nie u podstawy, lecz u wierzchoÅ‚ka.PaÅ‚ac ma salÄ™tronowÄ…, pokoje reprezentacyjne, komnaty do wypoczynku, baseny, pomieszczeniagospodarcze.DziaÅ‚aÅ‚ tam pierwszy w Europie wodociÄ…g.W czasie poszukiwaÅ„ odkopaÅ‚ Evans bogato zaopatrzone skÅ‚ady, w którychprzechowywano kiedyÅ› oliwÄ™, zboże, wino.Ogromne pitosy osiÄ…gaÅ‚y wzrost czÅ‚owieka; abymóc je podnieść, zaopatrywano je w cztery rzÄ™dy uchwytów.Znalezione w czasie prac wazy,puchary, misy kamienne, metalowe lub gliniane nie byÅ‚y zwykÅ‚ymi przedmiotamiużytkowymi - zdobiÅ‚y je zdumiewajÄ…ce malowidÅ‚a.Dużo uwagi poÅ›wiÄ™cano również i samejformie naczynia: wazy wykonywano z reguÅ‚y w ksztaÅ‚cie kwiatka na Å‚odyżce, pucharyposiadaÅ‚y formÄ™ rozwiniÄ™tego kielicha.Sceny na naczyniach wskrzeszajÄ… obrazy życia codziennego: walkÄ™ na pięści, oficerawydajÄ…cego rozkaz podwÅ‚adnemu, rytualny taniec z bykiem.Jeszcze bardziej wyraziste scenyz życia kreteÅ„skiego zostaÅ‚y utrwalone na freskach pokrywajÄ…cych Å›ciany paÅ‚acu.Zciany sali tronowej ozdobiono wizerunkami dwu leżących gryfów - półorłów,półlwów.Freski Å›cian części kobiecej paÅ‚acu przyciÄ…gajÄ… uwagÄ™ rysunkami niebieskichdelfinów pÅ‚ywajÄ…cych w otoczeniu różnokolorowych ryb.W jednej z komnat widzimy takÄ…scenÄ™: koÅ‚o Å›wiÄ…tyni zebrali siÄ™ ludzie, a wÅ›ród nich damy dworskie w szykownych sukniachi wspaniaÅ‚ych fryzurach.WydajÄ… siÄ™ być zajÄ™te swobodnÄ… i nader ciekawÄ… dyskusjÄ….139WAADCY MORZAOsiem tysiÄ™cy lat temu wyspy archipelagu egejskiego, BaÅ‚kany i AzjÄ™ MniejszÄ…zamieszkiwaÅ‚y koczownicze plemiona utrzymujÄ…ce siÄ™ z myÅ›listwa.Stopniowo zaczęły one przechodzić do życia osiadÅ‚ego; pojawiajÄ… siÄ™ poczÄ…tkirolnictwa, a zamiast narzÄ™dzi kamiennych - miedziane i brÄ…zowe.Rozpoczyna siÄ™ procespodziaÅ‚u wspólnoty pierwotnej na posiadajÄ…cych i nie posiadajÄ…cych: Å›wiadczÄ… o tym bogateskarby i groby
[ Pobierz całość w formacie PDF ]