[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Periodyzacja baroku w Polsce.1.1580 - 1620 - barok wczesny - rozwój literatury metafizycznej,1.1620 - 1680 - barok dojrza³y - rozwój literatury sarmackiej i dworskiej,2.1680 - 1740 - barok schy³kowy - czas upadku kulturalnego zwi¹zany z epok¹ sask¹,T³o historyczne :absolutyzm oœwiecony we Francji,monarchia bur¿uazyjna w Anglii,w Polsce demokracja szlacheckaCa³y wiek XVII zdominowany jest przez ci¹g nieustaj¹cych wojen z Moskw¹, Tatarami, Turkami, Szwecj¹.Liczne konflikty wewnêtrzne, m.in.powstanie Kozaków.Ostatnia wielka wygrana bitwa - 1683, ostatni sukces Rzeczpospolitej szlacheckiej.Polski parlamentaryzm prze¿ywa kryzys, w 1652 po raz pierwszy zerwanie obrad sejmu przez "liberum veto".Wieœ opiera siê na gospodarce pañszczyŸnianej - ucisk ch³opów, gospodarka ekstensywna.Zniszczenia ziem polskich osi¹gnê³y w tym okresie 45% maj¹tku kraju - mniej wiêcej tyle, co podczas II Wojny Œwiatowej.Poezja barokowa.Marinizm - Jan Baptista Marino - w³oski poeta.Kierunek cechuje d¹¿enie do takiego ukszta³towania formy i jêzyka, aby zachwyciæ czytelnika "pomys³em" na dzie³o - treœci¹, jêzykiem, paradoksem.Wiersze zawiera³y wyszukane tropy stylistyczne, anafory, oksymorony, hiperbole, antytezy, gradacje, polisyndetony.Przedstawicielem w Polsce by³ Jan Andrzej Morsztyn, twórca "Kaniku³y albo psiej gwiazdy" (1647) oraz "Lutni" (1661)."Niestatek"Wiersz ten traktuje o niestatecznoœci kobiet.Autor dla podkreœlenia tego pogl¹du przedstawia szereg sytuacji maj¹cych zaistnieæ wczeœniej ni¿ zmiana kobiecej natury.Mamy tu do czynienia z anaforami, oksymoronami ("groŸb¹ uspokoi", "niemy zaœpiewa").Morsztyn gradacyjnie szereguje owe porównania, aby zaskoczyæ czytelnika oryginalnoœci¹ podejœcia do problemu niesta³oœci niewiast.Twórczoœæ Daniela Naborowskiego.Naborowski by³ wykszta³conym kalwinem, mia³ bogate kontakty z innowiercami.Korzysta³ z inspiracji modnych wówczas pr¹dów artystycznych - by³ przedstawicielem dworskiego nurtu poezji barokowej.Korzysta³ z charakterystycznych dla marinizmu œrodków ekspresji artystycznej.W jego twórczoœci dominowa³y motywy religijne, filozoficzne."Marnoœæ"Sam tytu³ wskazuje na Ÿród³o inspiracji.Autor czêsto rozwija³ takie aspekty jak przemijanie, sens ¿ywota - siêga³ do Biblii i tam szuka³ odpowiedzi, szczególnie w ksiêdze Koheleta.Twórcze wykorzystanie motywu vanitas vanitatum jest œciœle zwi¹zane z filozoficznym zainteresowaniem czasem w dobie baroku.Zastanawiano siê czym jest czas, badano relacje pomiêdzy ludzkim pojêciem czasu a czasem obiektywnym.Œwiat jest marnoœci¹, ale cz³owiek nie powinien siê trwo¿yæ, tylko radowaæ siê swym doczesnym ¿yciem zgodnie ze swoim sumieniem."Krótkoœæ ¿ywota"Poeta pos³uguj¹c siê kilkoma konceptami chce oddaæ têpo przemijania.Zauwa¿a, ¿e procesy narodzin i œmierci s¹ na porz¹dku dziennym i niewiele siê od siebie ró¿ni¹, ³ono matki jest zarazem grobem - wiersz o przygodnoœci ludzkiego ¿ycia."Do Anny"Choæ wszystko przemija, to autor zada respekt czasowi - jego mi³oœæ do Anny nie przeminie."Cnota grunt wszystkiemu"Ca³a ludzka egzystencja jest jednym wielkim paradoksem.Nic co ludzkie nie jest rozumne z punktu widzenia wiecznoœci.Autor nawi¹zuje do fraszek i trenów Kochanowskiego - ukazuje starania o bogactwo jako coœ zbytecznego.Cz³owiek taki jest nêdzarzem, o wiele bogatszy jest od niego cz³ek cnotliwy - ma on wszystko, choæ nie ma nic."Na oczy królewny angielskiej, która by³a za Fryderykiem falzgrafem reñskim obranym królem czeskim"Naborowski zachwyca siê oczami królewny.W pierwszej czêœci wiersza szuka stosownego porównania - do pochodni, s³oñca, gwiazd.W drugiej mówi, i¿ ¿adne z porównañ nie jest stosowne, a w trzeciej, ¿e znajduje w nich wszystko - i s³oñce, i gwiazdy, ba, nawet bogów.Sarmatyzm.Sarmatyzm stanowi podstawê polskiej obyczajowoœci, religijnoœci, polityki.Zaczyna siê w XV wieku.Szlachta polska w dobie swej œwietnoœci poszukiwa³a swych korzeni - znalaz³a je w staro¿ytnym ludzie Sarmatów (w rzeczywistoœci by³ to koczowniczy lud irañski zamieszkuj¹cy dorzecze Wo³gi).To szczególne pochodzenie mia³o t³umaczyæ szczególn¹ rolê jak¹ szlachta odgrywa³a w Polsce.Sarmatyzm ma dwa znaczenia - pierwsze oznacza styl ¿ycia szlachty w XV i XVI wieku, drugie - rozbudowan¹ ideologiê szlacheck¹.Pocz¹tkowo sarmatyzm uto¿samiano z pozytywnymi cechami szlacheckimi - mêstwem, dzielnoœci¹
[ Pobierz całość w formacie PDF ]