[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Cykle Kondratiewa s¹ równie¿ pomostem procesy d³u-gookresowe i koniunkturalne.Natomiast k³opoty z cyklami Kondratiewa polegaj¹ na tym, ¿e dotychczasnie znaleziono odpowiedzi na wiele podstawowych pytañ.Lista nie rozstrzy-gniêtych kwestii obejmuje takie miedzy innymi zagadnienia, jak w¹tpliwoÅ›ciodnoÅ›nie do samego faktu ich wystêpowania, charakteru obserwowanych zmian,ich w czasie i przestrzeni, przyczynWprawdzie koncepcja d³ugich cykli jest nierozerwalnie zwi¹zana z nazwi-skiem Kondratiewa, to jednak bynajmniej nie on autorem pomys³u.Jed-nym z jego poprzedników J.van Geldern, który w opublikowanym w 1913 r.artykule wykaza³ istnienie cykli d³ugich, na podstawie pog³êbionych studiówzmian produkcji, cen i handlu zagranicznego ró¿nych W 1919 r.zupe³-nie niezale¿nie swoje prace rozpocz¹³ N.D.Kondratiew.Jego doce-J.A.i do jêzyka ekonomicznego pojêcie cykliKondratiewa.Poniewa¿ badania Kondratiewa by³y punktem wyjÅ›cia rozwoju teorii wartoje scharakteryzowaæ.Dane statystyczne wykorzystywane przez Kondratiewaodnosi³y siê do Anglii, Francji, Stanów Zjednoczonych, Niemiec, a w nielicz-nych przypadkach do gospodarki Å›wiatowej.Najd³u¿szy analizowany sze-reg czasowy obejmowa³ lata 1780-1920.zaÅ› najkrótszy okres 1855-1915.Przed-miotem analizy takie wielkoÅ›ci, jak: wskaznik cen towarów, przychodyz obligacji pañstwowych, roczna p³aca robotników rolnych, p³aca tygodniowazatrudnionych w przemyÅ›le w³Ã³kienniczym, obroty handlu zagranicznego w prze-liczeniu na mieszkañca, wydobycie wêgla kamiennego i zu¿ycie paliw mineral-nych na mieszkañca, produkcja o³owiu na mieszkañca, produkcja ¿eliwa namieszkañca.Z powy¿szego wyliczenia nie wynika bynajmniej, ¿e dla ka¿degokraju badane wszystkie te wielkoÅ›ci.Kondratiew przeÅ›ledzi³ 25 sze-regów czasowych.Baza danych zosta³a pokrótce scharakteryzowana, poniewa¿z jej niedostatków jeden z kierunków krytyki teorii d³ugich fal.32Wykorzystywane dane zosta³y poddane nastêpnie dosyæ elementarnym prze-polegaj¹cym na:- wyznaczeniu trendu,- obliczeniu odchyleñ wielkoÅ›ci rzeczywistych od trendu,- wyrównaniu odchyleñ przy pomocy Å›redniej ruchomej w ce-lu wyeliminowania cykli Juglara.Kondratiew 3 cykle o czasie trwania lat, dziel¹ce w mniejwiêcej równych czêÅ›ciach miêdzy fazê wzrostow¹ i spadkow¹.Poniewa¿ perio-dyzacja siê na 1920 jego sukcesorzy ba-dane szeregi czasowe 2).Tablica 2cykli KondratiewaFaza wzrostowa Faza spadkowaCyklPocz¹tek Koniec Pocz¹tek Koniec1780-1790 1810-1817 1810-1817 1844-18512 1844-1855 1870-1875 1870-1875 1890-18963 1891-1896 1914-1920 1914-1920 1939-19484 1949-1952 1967-1974 - -yród³o: E.Mandel, AYork 1995, s.127.We wszystkich badanych szeregach czasowych Kondratiew stwierdzi³ wystê-powanie d³ugich cykli, o znacznej, chocia¿ nie pe³nej synchronizacji.Jedno-czeÅ›nie zastrzega³, ¿e nie wszystkie wielkoÅ›ci ekonomiczne podlegaj¹ fluktu-acjomKondratiew nie tylko przeprowadzi³ analizê statystyczn¹, ale, wprawdziez du¿¹ ostro¿noÅ›ci¹, próbê wyjaÅ›nienia zidentyfikowanych zmian, wi¹-¿¹c je dosyæ jednoznacznie z postêpem technicznym.Stwierdza bowiem, ¿e na20 lat przed rozpoczêciem fazy wzrostowej obserwuje siê o¿ywienie w sfe-rze wynalazczoÅ›ci.Tu¿ przed lub na pocz¹tku fazy o¿ywienia wynalazki te s¹powszechnie stosowane w przemyÅ›le.Ponadto pocz¹tek cyklu jest na ogó³ zbie¿-ny w czasie z rozszerzeniem sfery miêdzynarodowych stosunków ekonomicz-nych.Ponadto w dwóch cyklach wyst¹pi³y zasadnicze zmiany w wydobyciumetali szlachetnych i obiegu pieniê¿nym.Kondratiew równie¿, ¿efazy wzrostowe s¹ okresami wstrz¹sów spo³ecznych.Tak wiêc za przyczynyd³ugich cykli Kondratiew uznaje:- zmiany techniki produkcji,- wojny i rewolucje,- podbój nowych terytoriów,- wahania z³ota.33Mechanizm wahañ wi¹¿e Kondratiew z tzw.równowag¹ trzeciegona rynku podstawowych dóbr do których nale¿¹ budynki, in-frastruktura oraz kwalifikowana si³a robocza, dostosowana do okreÅ›lonej tech-niki wytwarzania.W przeÅ›wiadczeniu Kondratiewa odnowa podstawowychdóbr kapita³owych nie zachodzi p³ynnie, lecz skokowo pod postê-pu technicznego.Okres ¿ycia dóbr podstawowych wyznacza czas trwaniagiego cyklu.Na pocz¹tku o¿ywienia koniunktury akumulacja osi¹ga takie roz-miary, ¿e mo¿liwe staje siê zyskowne inwestowanie w celu odnowienia pod-stawowych dóbr i radykalnej przebudowy techniki.O¿ywienieprowadzi do zaostrzenia walki o rynki zbytu i zaopatrzenia w surowce,co sprzyja konfliktom wewnêtrznym i miêdzynarodowym.Jednak procesy in-westycyjne stopniowo i tempo wzrostu wygasa.Zwiêksza to intensyw-noÅ›æ poszukiwañ bardziej efektywnych rozwi¹zañ technicznych, co stwarza prze-s³anki dla kolejnego o¿ywienia.Koncepcja Kondratiewa przechodzi³a zmienne koleje.siê w cen-trum uwagi po Wielkim Kryzysie i nastêpnie w latach XX w.Wyraz-nie nawi¹zuj¹ do niej w swoich pracach J.A.S.Kuznets, C.Clark,W.C.Mitchel, A.Burns czy E.Wageman.BezpoÅ›rednio w okresie powojen-nej odbudowy gospodarek zainteresowanie d³ugimi falami wyraznieRenesans teorii na lat 60.--70.XX kiedy coraz wyraz-oznaki wygasania kolejnego boomu i wchodzenia gospodarki w fa-zê obni¿onego d³ugookresowego tempa wzrostu.Od momentu powstania teoria Kondratiewa siê przedmiotem kontro-wersji, a wiele z wysuwanych w trakcie dyskusji w¹tpliwoÅ›ci i zastrze¿eñ nie do-siê Jedno z podstawowych pytañ dotyczy samego fak-tu wystêpowania d³ugich fal
[ Pobierz całość w formacie PDF ]