[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Weźmy prosty przykład: mamy trzy kawałki fosforu, a, b, c, o których stwierdzono, że zapalają się w temperaturze poniżej 60° C; wnioskujemy stąd, że wszystkie kawałki fosforu tak się zachowują.Jak wygląda schemat tego wnioskowania? Oczywiście jest on następujący:Jeżeli wszystkie kawałki białego fosforu zapalają się poniżej 60° C, to także a, b i c,a, b i c zapalają się poniżej 60 ° C,więc wszystkie kawałki białego fosforu zapalają się poniżej 60° C.Jest to jednak całkowicie oczywiście redukcja, gdyż ze zdania warunkowego i jego następnika wywnioskowaliśmy jego poprzednik.Tego rodzaju indukcje stosowane są we wszystkich naukach przyrodniczych i humanistycznych, są one nawet częstsze niż inne typy wnioskowania (chociaż nie mają tak prostej formy jak w powyższym przykładzie).Redukcja nastręcza bardzo trudnych, do dzisiaj jeszcze ostatecznie nie rozwiązanych problemów.Omówimy je trochę dokładniej w następnym rozdziale.Teraz jednak powiemy jeszcze nieco więcej o rodzajach reguł wnioskowania.Niezawodne i zawodne reguły wnioskowania.Jeżeli bliżej rozważymy obie formy wnioskowania, to widzimy, że różnią się one zasadniczo: modus ponens, jako reguła dedukcji, jest absolutnie niezawodną regułą wnioskowania, odpowiadająca mu natomiast reguła redukcji nie jest niezawodna.Kiedy reguła wnioskowania jest niezawodna? Odpowiedź brzmi: wtedy i tylko wtedy gdy, jeżeli, przesłanki są prawdziwe, to także prawdziwy jest wniosek wyprowadzony w oparciu o tę regułę.Obowiązuje to dla wszystkich możliwych przesłanek, o ile tylko posiadają wyżej opisaną formę.Chodzi, tutaj o absolutnie ogólną obowiązywalność, która niekiedy nazywana jest “a priori” i która oczywiście należy do specjalnej dziedziny.Jest to tak zwana logiczna, w ścisłym sensie, formalno-logiczna dziedzina.Reguła wnioskowania nie należy wprawdzie bezpośrednio do dziedziny logiki - przynajmniej w potocznym sensie - ale pewnej niezawodnej regule wnioskowania odpowiada zawsze jakieś prawo, które na mocy zasad logicznych absolutnie obowiązuje w obrębie logiki.Na temat relacji pomiędzy logiką formalną a metodologią poznawania pośredniego należy zauważyć, co następuje.1.Logikę należy ostro odróżnić od metodologii, bada ona tylko zdania ogólnie obowiązujące, metodologia natomiast nie tylko takie.2.Logika tworzy bezpośrednią bazę dla metodologii dedukcyjnej, o ile jej prawa dadzą się bezpośrednio przetransformować w dedukcyjne, niezawodne reguły wnioskowania.3.Poza tym w każdym procesie wnioskowania logika odgrywa jeszcze dodatkową rolę przez to, że bardzo często pierwsza przesłanka powstaje przez podstawienie za jakieś prawo logiczne.Tak też w powyżej wprowadzonym przykładzie o fosforze przesłanka powstała oczywiście przez podstawienie za następujące prawo logiczne:W wypadku gdy dla wszystkich x, jeżeli x jest A,to także x jest B - wtedy:jeżeli a, b i c są A, to są one również B.Z tego wynika, że nie istnieją dwie logiki, ale istnieją dwie metodologie: dedukcyjna i redukcyjna.Stosunek logiki formalnej do nich jest asymetryczny: dla dedukcji logika formalna dostarcza nie tylko pierwszej przesłanki, lecz także tworzy bazę dla reguł wnioskowania, natomiast redukcja potrzebuje logiki tylko do skonstruowania pierwszej przesłanki, nie zaś reguł wnioskowania.W obu wypadkach chodzi jednak o tę samą logikę, chociaż raz zostaję uwzględniona w jednej, drugi raz w innej części.Nie istnieje logika albo , a tym bardziej nie istnieje, i.Historyczne uwagi wstępne.Metodologia poznawania pośredniego jest o wiele starsza niż metodologia poznawania bezpośredniego.Wydaje się ona być nawet starsza niż logika formalna, ponieważ u przedsokratyków, Platona i młodego Arystotelesa, występują już jej początki, nie ma natomiast żadnej logiki we właściwym sensie
[ Pobierz całość w formacie PDF ]