[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Obiektywne, obce potęgi, które panowały dotąd nad historią,poddane zostają kontroli samych ludzi.Odtąd dopiero będą oni sami tworzyli z zupełnąświadomością własną historię, odtąd dopiero uruchomiane przez nich przyczyny społecznebędą przeważnie w coraz większej mierze powodować skutki przez nich zamierzone.Jest toskok ludzkości z państwa konieczności w państwo wolności.Streśćmy pokrótce w zakończeniu wytknięty przez nas przebieg rozwoju:I.Społeczeństwo średniowieczne: Drobna produkcja indywidualna.Zrodki produkcji ob-liczone na użytek jednostkowy, a więc prymitywne, niezdarne, drobne, o bardzo ograniczo-nym działaniu.Produkcja dla bezpośredniego spożycia czy to samego wytwórcy, czy jegopana feudalnego.Tam tylko, gdzie istnieje pewien nadmiar produkcji, przekraczającywspomniane spożycie, idzie on na sprzedaż i podlega wymianie: tak więc produkcja towa-rowa jest dopiero w stadium powstawania; ale już w tym czasie zawiera ona w zarodkuanarchię produkcji społecznej.II.Rewolucja kapitalistyczna: Przewrót w przemyśle wpierw przez wprowadzenie prostejkooperacji i manufaktury.Koncentracja rozproszonych dotychczas środków produkcji wwielkich warsztatach, tym samym ich przemiana ze środków produkcji indywidualnej wspołeczne, przemiana, która nie dotyka na ogół formy wymiany.Dawne formy przywłasz-czenia pozostają w mocy.Występuje kapitalista: w charakterze właściciela środków pro-dukcji przywłaszcza sobie również produkty i czyni je towarami.Produkcja staje się aktemspołecznym; wymiana zaś, a wraz z nią i przywłaszczenie, pozostają aktami indywidualny-mi, aktami jednostek; produkt społecznej pracy jest przywłaszczany przez pojedynczego ka-pitalistę.Jest to sprzeczność podstawowa, rodząca wszystkie sprzeczności, w których obracasię dzisiejsze społeczeństwo i które wielki przemysł wyraznie odsłania.a) Oddzielenie producenta od środków produkcji.Skazanie robotnika na dożywotnią pra-cę najemną.Przeciwieństwo miedzy proletariatem a burżuazją.b) Coraz silniejsze ujawnianie się i coraz bardziej rosnący wpływ praw panujących nadprodukcją towarową.Nieokiełznana walka konkurencyjna.Sprzeczność pomiędzy organiza-cją społeczną w poszczególnej fabryce a anarchią społeczną w całości produkcji.c) Z jednej strony, udoskonalanie maszyn nakazywane przymusowo przez konkurencjękażdemu poszczególnemu fabrykantowi, równoznaczne z coraz większym rugowaniem ro-botników z procesu produkcji: powstanie przemysłowej armii rezerwowej.Z drugiej strony,bezgraniczne rozszerzanie produkcji, będące również prawem narzucanym przez konkuren-cję każdemu fabrykantowi.W wyniku obu tych przyczyn niesłychany rozwój sił wytwór-czych i przewaga podaży nad popytem, nadprodukcja, przepełnienie rynków, co dziesięć latkryzysy, błędne koło; tutaj - nadmiar środków produkcji i produktów; tam - nadmiar ro-botników bez zajęcia i bez środków do życia.Ale obie te dzwignie produkcji i dobrobytuspołecznego nie mogą się zjednoczyć, bo kapitalistyczna forma produkcji nie pozwala siłomgo krachu oceniano na 455 milionów marek.(Uwaga Engelsa).33 wytwórczym działać, nie pozwala produktom krążyć, o ile nie zamieniły się poprzednio wkapitał, czemu właśnie przeszkadza ich nadmiar.Ta sprzeczność wzmogła się do niedo-rzeczności: sposób produkcji buntuje się przeciw formie wymiany.Burżuazja daje dowódniezdolności do dalszego kierowania swymi własnymi społecznymi siłami wytwórczymi.d) Częściowe uznanie społecznego charakteru sił wytwórczych wymuszone na samychkapitalistach.Przywłaszczenie wielkich organizmów wytwórczych i komunikacyjnych naj-pierw przez spółki akcyjne, potem przez trusty, wreszcie przez państwo.Burżuazja okazujesię klasą zbyteczną; wszystkie jej funkcje społeczne wykonują odtąd płatni pracownicy.III.Rewolucja proletariacka, rozwiązanie sprzeczności: proletariat zagarnia władzę po-lityczną i mocą tej władzy zamienia społeczne środki produkcji, wymykające się z rąk kapi-talistom, we własność społeczną.Tym aktem wyzwala siły wytwórcze od tego wszystkiego,co było im w charakterze kapitału właściwe, pozwala ich charakterowi społecznemu ujawnićsię z całą swobodą.Odtąd staje się możliwa produkcja społeczna według z góry ustanowio-nego planu
[ Pobierz całość w formacie PDF ]